Các loại hình văn hoá doanh nghiệp bạn cần biết
Văn hóa doanh nghiệp là một trong những yếu quan trọng giúp xây dựng nên bản sắc riêng, thương hiệu riêng và thúc đẩy hoạt động sản xuất, kinh doanh của mỗi doanh nghiệp. Vậy văn hóa doanh nghiệp là gì? Hiện nay, có các mô hình văn hóa doanh nghiệp phổ biến nào? Câu trả lời sẽ được Glints bật mí trong bài viết dưới đây.
Văn hóa doanh nghiệp là khái niệm dùng để chỉ toàn bộ các khía cạnh được doanh nghiệp xây dựng trong quá trình tồn tại và phát triển. Văn hóa doanh nghiệp đã trở thành một quan niệm, quy tắc, giữ vai trò chi phối hành vi của toàn thể nhân sự trong doanh nghiệp. Nói một cách dễ hiểu hơn thì văn hóa doanh nghiệp chính là đời sống tinh thần trong doanh nghiệp.
Đồng thời, văn hóa doanh nghiệp được cấu thành bởi 4 yếu tố chính đó là: Tầm nhìn – Sứ mệnh – Giá trị cốt lõi – Triết lý kinh doanh.
Ngoài ra, văn hóa doanh nghiệp còn được thể hiện ở 2 trạng thái:
>>> Tham khảo thêm: Phương pháp xây dựng văn hoá doanh nghiệp hiệu quả nhất
Nếu doanh nghiệp muốn tự tạo ra văn hóa riêng cho mình mà không tìm hiểu các mô hình văn hóa hiện có, thì sẽ rất dễ vướng vào tình trạng lan man, không có định hướng và sau cùng là dẫn đến thất bại.
Xác định mô hình văn hóa mà doanh nghiệp muốn hướng đến là cách hiệu quả nhất để bắt đầu quá trình xây dựng văn hóa doanh nghiệp. Sau đây là 4 loại hình văn hóa của doanh nghiệp đang được áp dụng phổ biến nhất hiện nay:
Adhocracy là một mô hình văn hóa doanh nghiệp linh hoạt, sáng tạo, mang tính kinh doanh. Theo đó, mô hình này thường tập trung vào sự đổi mới và cải tiến linh hoạt của doanh nghiệp thay vì bị kìm hãm bởi những thủ tục và chính sách quan liêu.
Mô hình văn hóa Adhocracy thường được áp dụng trong hầu hết các công ty mới thành lập và công ty công nghệ bởi vì nó giúp thúc đẩy sự đổi mới trong phong cách làm việc. Tuy vậy, vẫn sẽ có một vài phòng ban hoặc bộ phận kinh doanh cần nhiều đến các quy trình, thủ tục nghiêm ngặt, chẳng hạn như trong các lĩnh vực đạo đức và tuân thủ.
Cách phát triển mô hình văn hóa Adhocracy: Tùy thuộc vào lĩnh vực kinh doanh của mỗi doanh nghiệp mà việc xây dựng và phát triển mô hình Adhocracy đơn giản hoặc phức tạp. Tuy nhiên, việc triển khai loại hình văn hóa này sẽ cho phép các nhân viên thoải mái chia sẻ, đóng góp các ý tưởng lớn để từ đó cải thiện năng suất và hiệu quả lao động của tổ chức.
Để nhận thêm những thông tin kiến thức bổ ích và mới nhất về Tuyển dụng, Phát triển doanh nghiệp và Quản trị nhân sự, vui lòng để lại thông tin
Văn hóa gia đình là một mô hình văn hóa phổ biến trong những doanh nghiệp quy mô nhỏ hoặc do gia đình sở hữu, không mang tính chất phân cấp. Mô hình này tập trung vào việc xây dựng các mối quan hệ mật thiết và gắn bó giữa những nhân viên với nhau để cùng hướng tới mục tiêu chung.
Ưu điểm của loại hình văn hóa doanh nghiệp gia đình là giúp nhân viên luôn cảm thấy thoải mái khi trình bày phản hồi trung thực đến cấp quản lý. Văn hóa gia đình còn đồng thời giúp nâng cao sự hài lòng của khách hàng. Tuy nhiên, nhược điểm của loại hình văn hóa này là rất khó để duy trì nếu doanh nghiệp ngày càng phát triển và mở rộng quy mô.
Cách phát triển mô hình văn hóa gia đình: Cấp quản lý doanh nghiệp cần phải đặt người lao động lên hàng đầu, song song đó là phải luôn sẵn sàng tiếp nhận mọi phản hồi, mọi ý kiến đánh giá, góp ý từ họ.
Mô hình văn hóa thứ bậc cũng là một mô hình văn hóa doanh nghiệp khá thịnh hành hiện nay. Điều cốt lõi nhất của mô hình văn hóa này là doanh nghiệp cần phải đảm bảo mọi thứ luôn được vận hành một cách trơn tru và nhất quán. Tức là nó được hình thành dựa trên các cấu trúc, nguyên tắc, quy trình làm việc cụ thể do cấp thẩm quyền phân bổ.
Nhân viên trong mô hình văn hóa thứ bậc cần phải biết chính xác nhiệm vụ của mình thông qua chuỗi mệnh lệnh của các cấp lãnh đạo. Đồng thời, họ cũng cần phải biết ai là người chịu trách nhiệm trước họ và ai là người mà họ sẽ báo cáo lại kết quả công việc.
Ở khía cạnh tích cực, mô hình văn hóa thứ bậc giúp doanh nghiệp quản lý rủi ro tốt hơn, ổn định và hoạt động hiệu quả. Tuy nhiên, nó cũng có thể trở thành vấn đề cản trở sự đổi mới, cải tiến của doanh nghiệp trước những biến đổi đột ngột của thị trường.
Cách phát triển mô hình văn hóa thứ bậc: Đầu tiên, cần phải thiết lập các quy trình làm việc chặt chẽ tại tổ chức. Nếu chuỗi mệnh lệnh có một vài khoảng trống, hãy tìm cách lấp đầy chúng. Xem xét mọi bộ phận và đơn vị để đảm bảo họ có những mục tiêu rõ ràng theo từng giai đoạn dài hạn và ngắn hạn.
Về mô hình văn hóa thị trường, nó liên quan trực tiếp đến tỷ suất lợi nhuận và tính cạnh tranh của doanh nghiệp trước các đối thủ trên thị trường. Bên cạnh đó, mô hình này cũng được định hướng để đảm bảo khách hàng, đối tác luôn cảm thấy hài lòng về doanh nghiệp.
Mô hình văn hóa thị trường đòi hỏi doanh nghiệp phải liên tục sáng tạo và cải tiến để cung cấp cho thị trường những sản phẩm mang tính cạnh tranh cao. Mặc dù mô hình văn hóa này có thể đảm bảo sự tồn tại và phát triển lâu dài của doanh nghiệp, nhưng nhân viên lại thường cảm thấy kiệt sức vì kỳ vọng cao và nhu cầu sản xuất không ngừng.
Cách phát triển mô hình văn hóa thị trường: Văn hóa thị trường gắn liền với danh tiếng và thành công của doanh nghiệp. Do vậy, cấp lãnh đạo hãy bắt đầu bằng việc đánh giá công việc của từng vị trí nhân sự. Tính toán ROI của mọi vị trí và đưa ra các tiêu chuẩn hợp lý cho sản xuất. Đề ra các chính sách khen thưởng, động viên nhân viên xuất sắc để tạo động lực cho họ trong những thử thách tiếp theo.
Trong loại hình văn hóa doanh nghiệp mục đích, tất cả sẽ cùng hướng về những mục tiêu có ý nghĩa lớn lao của tổ chức. Đó có thể là những mục tiêu liên quan đến tính bền vững, môi trường hay nhân quyền. Mọi người sẽ cùng đồng lòng vì những giá trị đó thay vì chỉ lo tìm kiếm lợi nhuận thông thường.
WWF tập trung giải quyết các vấn đề bảo tồn thiên nhiên (ảnh: WWF)
Loại hình văn hóa doanh nghiệp này thường được áp dụng ở các tổ chức phi lợi nhuận, một ví dụ có thể kể đến là Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên (WWF). Nhưng ngay cả ở những công ty kinh doanh thông thường, chúng ta vẫn có thể xây dựng loại hình văn hóa doanh nghiệp hướng về mục đích này.
Đây là loại hình văn hóa doanh nghiệp cho phép tối đa sự sáng tạo. Mọi nhân viên đều được xem như những “ý tưởng gia” và được khuyến khích thử nghiệm càng nhiều càng tốt.
Một trong những ví dụ nổi tiếng nhất chính là Google. Ngoài các dự án của công ty, Google còn khuyến khích nhân viên dành thời gian để thử nghiệm sáng kiến của riêng mình. Từ những chương trình như thế mà ngày nay chúng ta được trải nghiệm Gmail, Google Adsense hay Google News.
Google là hình mẫu của loại hình văn hóa sáng tạo (ảnh: Fortune)
Một nền văn hóa doanh nghiệp như vậy rất hữu ích trong các ngành kinh doanh mà việc chấp nhận rủi ro được xem là cần thiết để đổi lấy những kết quả tích cực hơn, chẳng hạn như công nghệ hay quảng cáo.
Loại hình văn hóa doanh nghiệp sáng tạo tập trung vào sự phát triển nhanh chóng của công ty hoặc khi cần đưa ra các sản phẩm mới ra thị trường một cách nhanh chóng. Nhân viên ở những môi trường như thế thường có tư duy cầu tiến và sẵn sàng thất bại để có được kết quả tốt nhất. Việc tuân theo các quy tắc cứng nhắc sẽ nhường chỗ cho việc học hỏi từ sai lầm trong công việc.
Các doanh nghiệp được xây dựng dựa trên văn hóa doanh nghiệp sáng tạo có cơ hội nhận được những kết quả lớn rất nhiều so với những gì mà đối thủ có thể đạt được. Lý do là vì họ chấp nhận thử và đổi mới liên tục. Nhưng mặt khác, nguy cơ thất bại hoàn toàn có thể xảy ra nếu không có phát kiến nào đủ mới lạ hay thuyết phục.
Nhược điểm của loại hình văn hóa doanh nghiệp sáng tạo là tính cạnh tranh cao giữa đội ngũ nhân sự. Trong khi một số người ưa thử thách, một số khác lại cho việc phải liên tục đưa ra ý tưởng mới là sự căng thẳng không cần thiết.
Một loại hình thậm chí còn cạnh tranh gay gắt hơn văn hóa sáng tạo chính là văn hóa doanh nghiệp cạnh tranh. Mục tiêu của doanh nghiệp khi ứng dụng loại hình văn hóa này là thường là để khuyến khích nhân viên làm việc hăng say hơn, nhằm chiếm lĩnh thị trường và vượt qua đối thủ.
Khả năng lãnh đạo của nhóm quản lý được đo lường dựa trên lợi nhuận kinh doanh và thị phần mà anh ta tìm được. Mọi quyết định kinh doanh sẽ xoay quanh câu hỏi làm sao để công ty đạt được hai mục tiêu trên.
Văn hóa doanh nghiệp cạnh tranh yêu cầu nhân viên phải cam kết chất lượng công việc trong mọi sản phẩm hay dịch vụ. Mặt khác, nhân viên sẽ được khích lệ bằng những khoản thưởng lớn từ phía công ty.
Văn hóa cạnh tranh sẽ tạo áp lực cho nhân viên để đạt được những mục tiêu kinh doanh (ảnh: Pexels)
Vì các tổ chức ứng dụng loại hình văn hóa doanh nghiệp cạnh tranh thường sẽ thu hút những người có tính cạnh tranh cao, nên nhân viên sẽ luôn cố gắng để trở thành người giỏi nhất trong lĩnh vực của mình. Loại hình văn hóa doanh nghiệp này cũng tạo ra những cấp bậc quản lý phù hợp để nhân sự có thêm mục tiêu để hướng tới. Tuy nhiên, nhiều người làm việc ở môi trường này cho rằng, thành công của họ chỉ đơn thuần là vật chất và công việc của họ sẽ mất dần ý nghĩa theo thời gian.
Loại hình văn hóa doanh nghiệp lãnh đạo nhấn mạnh vào tầm quan trọng của khả năng lãnh đạo và cách công ty phát triển đội ngũ nhân sự của mình. Ở các doanh nghiệp ứng dụng loại hình văn hóa doanh nghiệp này, nhân viên sẽ có rất nhiều cơ hội được đào tạo và huấn luyện từ những mentor.
Các nhà quản lý sẽ chủ động đầu tư và phát triển những nhân sự mà họ cảm thấy có tiềm năng lớn nhất, giúp nhân viên nhanh chóng đạt được những vị trí cao cấp hơn trong công ty.
Các nhà quản lý sẽ chủ động đầu tư và phát triển những nhân sự tiềm năng (ảnh: Mart Image)
Khác với suy nghĩ của nhiều người, loại hình văn hóa doanh nghiệp lãnh đạo không cần quá nhiều cấp bậc để xây dựng. Điều quan trọng là nhân sự nhận được cơ hội phát triển kỹ năng lãnh đạo và sự nghiệp của bản thân.
Như tên gọi của mình, loại hình văn hóa doanh nghiệp này đặt sự hài lòng của khách hàng làm trung tâm. Đây là loại văn hóa doanh nghiệp sẽ chú trọng vào mục tiêu tập thể của công ty. Chúng ta có thể xây dựng tổ chức của mình dựa trên nền tảng văn hóa doanh nghiệp vì khách hàng ngay cả khi phần lớn nhân viên không thuộc đội ngũ bán hàng hay Customer Service. Điểm mấu chốt là tất cả cùng làm việc với mục tiêu mang lại trải nghiệm và dịch vụ tốt nhất cho khách hàng của mình.
Ở các công ty áp dụng loại hình văn hóa này, nhân viên sẽ luôn nghĩ đến việc khách hàng sẽ tương tác với thương hiệu của mình ra sao. Họ nói gì về sản phẩm với người thân của mình. Họ viết gì trên những trang đánh giá…
Doanh nghiệp cũng sẽ dành thời gian để quan tâm khách hàng hơn. Đội ngũ chăm sóc sẽ trực tổng đài 24/24 và thường trả lời tin nhắn nhanh nhất có thể. Các cuộc thăm dò mức độ hài lòng cũng rất phổ biến ở loại hình văn hóa vì khách hàng.
Zappos là hình mẫu nổi tiếng khi xây dựng văn hóa doanh nghiệp vì khách hàng (ảnh: Zappos)
Để minh họa, Zappos chắc chắn là một trong những cái tên nổi bật nhất. Nhà sáng lập Tony Hsieh trong quyển sách “Deliver Happiness” (bản tiếng Việt: Tỷ Phú Bán Giày) đã chia sẻ cách ông cùng đội ngũ xây dựng Zappos thành một trong những thương hiệu được yêu mến nhất.
Trong loại hình văn hóa doanh nghiệp dựa trên vai trò, nhân viên sẽ trực tiếp quản lý và điều hành các dự án dựa trên chuyên môn hơn là vị trí của họ trong tổ chức. Công ty sẽ ít khi so sánh công việc này được thực hiện bởi một quản lý hay một nhân viên bình thường.
Văn hóa dựa trên vai trò yêu cầu nhân sự phải có kiến thức và chuyên môn vững chắc (ảnh: mentatdgt)
Để phát triển loại hình văn hóa doanh nghiệp dựa trên vai trò, công ty sẽ không cần quá nhiều nhân viên. Tuy nhiên, nhân sự cần phải được trang bị những kỹ năng cần thiết khi làm việc. Mỗi nhân viên sẽ là người duy nhất có khả năng hoàn thành tốt công việc của mình và thậm chí, người đó có thể là người giỏi nhất trong lĩnh vực mà họ đang làm. Loại hình văn hóa này trở nên hấp dẫn vì mức đãi ngộ mà nó mang lại cho những người có chuyên môn xuất sắc.
Nhưng rất khó để tham gia vào một môi trường như vậy nếu bạn là một người chưa có nhiều kiến thức và kinh nghiệm. Ngược lại, công ty cũng sẽ gặp khó khăn khi vận hành nếu chẳng may một người nắm giữ vai trò quan trọng bất ngờ rút lui hoặc gặp sự cố ở giai đoạn quan trọng của dự án.
Trong một vài trường hợp, văn hóa dựa trên tác vụ sẽ đối lập hoàn toàn với văn hóa dựa trên vai trò.
Những thành viên trong nhóm sẽ cùng tìm ra vấn đề cần giải quyết, sắp xếp các công việc cần làm, sau đó phân công theo khả năng của từng người chứ không phải theo chức danh công việc. Một điểm tương đồng giữa hai loại hình văn hóa doanh nghiệp này chính là hệ thống cấp bậc có rất ít ảnh hưởng.
Loại hình văn hóa dựa trên tác vụ phổ biến ở những công ty khởi nghiệp (ảnh: Fauxels)
Loại hình văn hóa doanh nghiệp này đặc biệt phổ biến ở các công ty khởi nghiệp, nơi mà một vài nhân viên phải đảm nhận nhiều trách nhiệm khác nhau. Để hòa nhập được vào môi trường như thế, bạn cần có kiến thức tổng quát về công việc và khả năng thực hiện nhiều tác vụ cùng một lúc.
>>> Tham khảo thêm: Văn hóa dân tộc ảnh hưởng đến văn hóa doanh nghiệp như thế nào?
Bên cạnh bốn loại mô hình văn hóa doanh nghiệp phổ biến vừa được kể trên, thì còn có một số mô hình văn hóa khác như là:
– Các dạng văn hóa doanh nghiệp của Harrison/Handy:
– Các dạng văn hóa doanh nghiệp của Scholz:
– Các dạng văn hóa doanh nghiệp của Sethia và Klinow:
– Các dạng văn hoá doanh nghiệp của Daft:
– Các dạng văn hóa doanh nghiệp của Quinn và McGrath:
>>> Tham khảo thêm: Các yếu tố tạo nên văn hóa doanh nghiệp
Để nhận thêm những thông tin kiến thức bổ ích và mới nhất về Tuyển dụng, Phát triển doanh nghiệp và Quản trị nhân sự, vui lòng để lại thông tin
Trong các năm gần đây, văn hóa của Google trở nên rất nổi tiếng với nhiều điều tuyệt vời như là: các buổi ăn miễn phí, hoa hồng tài chính, kỳ nghỉ, phòng Gym, nhân viên,…
Bởi vì phát triển mạnh mẽ nên Google ngày càng mở rộng quy mô chi nhánh tại nhiều quốc gia khác nhau. Theo đó, việc giữ vững văn hóa ở trụ sở chính cũng sẽ gặp nhiều khó khăn hơn.
Mặc dù được hưởng những khoản đãi ngộ đáng mơ ước, nhân viên Google vẫn than phiền rằng họ bị stress bởi làm việc ở môi trường cạnh tranh cao. Đồng thời, văn hóa doanh nghiệp chưa giúp họ cân bằng giữa cuộc sống và công việc.
Bài học rút ra: Ngay cả văn hóa tốt nhất cũng cần được điều chỉnh nhằm đáp ứng lợi ích phát triển của công ty. Văn hóa thành công sẽ giúp doanh nghiệp phát triển.
Tương tự như Google, Facebook cũng được biết đến là doanh nghiệp có môi trường văn hóa độc đáo với việc cung cấp đồ ăn ngon, không gian làm việc mở, bàn luận trực tiếp, giặt là tại văn phòng,…
Tuy nhiên, Facebook cũng vướng vào vấn đề tương tự như môi trường cạnh tranh gay gắt dẫn tới tình trạng nhân viên stress. Dường như cấu trúc của tổ chức thiên về tự do, thân thiện sẽ thành công ở công ty nhỏ hơn là so với công ty lớn.
Bài học rút ra: Môi trường cạnh tranh cao thường tồn tại song song 2 mặt xấu và tốt. Khắc phục điểm yếu sẽ giúp doanh nghiệp phát triển và thành công.
>>> Tham khảo thêm: Tầm quan trọng của việc duy trì văn hóa doanh nghiệp
Glints mong rằng những thông tin trên sẽ hữu ích giúp bạn hiểu thêm về các loại hình văn hoá phổ biến hiện này. Với những thông tin trên, bạn có thể lựa chọn loại hình văn hoá phổ biến nhất cho doanh nghiệp của mình.
Bạn có thể truy cập vào Glints Blog để xem thêm những bài viết hữu ích khác về chủ đề nhân sự và tuyển dụng.
Để nhận tất cả những thông tin và ưu đãi mới nhất từ Glints, bạn vui lòng đăng ký tham giá bản tin của Glints. Xin cám ơn.
